Ð?nh nghia: là ph?n ?ng ho?c ph?n x? c?a di?u tr? có thêm ngoài tác d?ng mong mu?n c?a thu?c. Ðây không ph?i là tác d?ng d?c tính do dùng thu?c quá li?u mà ch? có tác d?ng th? phát c?a m?t li?u bình thu?ng.
Tác d?ng ph? có th? x?y ra n?u tác d?ng mong mu?n ti?p t?c quá gi?i h?n di?u tr?. Ví d? ch?y máu do di?u tr? dùng thu?c ch?ng dông máu.
Ngoài ra, tác d?ng ph? còn hoàn toàn không liên h? gì v?i m?c dích c?a di?u tr?, nhu tri?u ch?ng choáng váng do dùng thu?c histamin trong trong di?u tr? b?nh viêm mui d? ?ng. Tuy nhiên, tác d?ng ph? trong m?t hoàn c?nh này có th? là m?t tác d?ng mong mu?n trong hoàn c?nh khác (tác d?ng gây ng? c?a thu?c histamin dùng d? an th?n).
Phân lo?i
- Tác d?ng ph? lo?i 1: là tác d?ng ph? dã du?c bi?t tru?c và có ? h?u h?t m?i b?nh nhân dùng lo?i thu?c dó.
- Tác d?ng
ph? lo?i 2: ch? x?y ra ? m?t thi?u s? ngu?i và thu?ng không doán tru?c
du?c cho d?n khi bác si phát hi?n có s? liên h? gi?a m?t lo?i thu?c và
ph?n ?ng d?c bi?t d?i v?i lo?i thu?c này.
- Tác d?ng lo?i 3: có th? do b?nh di truy?n (nhu thi?u m?t men d?c hi?u thu?ng làm m?t tác d?ng c?a thu?c (do d? ?ng).
- Tác d?ng ph? lo?i 4: thu?ng bi?u hi?n: phát ban, sung m?t, vàng da. Khi có xu?t hi?n các tri?u ch?ng này c?n ngung dùng thu?c.
Tác d?ng ph? c?a m?t s? thu?c thông thu?ng
Ngoài tác d?ng ch?a b?nh, thu?c có th? gây ra cho ngu?i dùng m?t s? tác d?ng ph? không mong mu?n, n?u tác d?ng ph? mà n?ng thì c?n ngung thu?c ho?c d?i thu?c.
Nhóm thu?c
|
Tên thu?c
|
Tác d?ng ph?
|
Tê, mê
|
procain (novocain clohydrat)
|
m?n c?m: ban d?, ng?a, s?t, h? huy?t áp
|
Gi?m dau, ch?ng viêm
|
aspirin
|
kích thích niêm m?c d? d?y, gây c?m giác d?y b?ng. Ngu?i m?n c?m: con co th?t ph? qu?n. không dùng cho ngu?i d? m?n c?m. Gi?m ti?t s?a, không dùng cho ngu?i dang cho con bú. D? ch?y máu
|
|
Paracetamol
|
t?n thuong gan n?u dùng quá li?u kéo dài, không dùng cho ngu?i suy gan, th?n.
|
Gi?m dau
|
atropin
|
khô mi?ng
|
Gi?m dau, gây ng?
|
morphin, pethidin, thu?c ch?a opi
|
suy hô h?p, bu?n nôn, táo bón
|
Ch?ng d? ?ng
|
prometazin
|
bu?n ng?, khô mi?ng, chóng m?t, không dùng cho ngu?i suy gan n?ng.
|
Ch?ng d?ng kinh
|
gardenal(phenobarbital)
|
bu?n ng?, lú l?n, suy hô h?p, gi?m huy?t áp. Không dùng cho ngu?i b?nh gan
|
Thu?c giun
|
levamisol
|
dau b?ng, bu?n nôn, nh?c d?u
|
piperazin
|
r?i lo?n tiêu hoá, nh?c d?u, chóng m?t, bu?n nôn, m?n ng?a. Không dùng cho ngu?i d?ng kinh, b?nh gan, th?n, th?n kinh.
|
Thu?c giun
|
tetra chorur etylen (didaken)
|
chóng m?t, bu?n nôn, t?n thuong gan. Không dùng cho ngu?i suy gan, th?n, m?t nu?c, suy nhu?c, tr? em du?i 16 tu?i
|
Ch?ng amib (l?)
|
metronidazol
|
bu?n nôn, dau b?ng, nh?c d?u, m?n ng?a. Không dùng cho ngu?i có thai.
|
Ch?ng nhi?m khu?n
|
penixilin
|
d? ?ng, choáng ph?n v?
|
ampixilin
|
d? ?ng, r?i lo?n tiêu hoá
|
cloramphenicol
|
?c ch? tu? xuong gây thi?u máu, gi?m b?ch c?u, h?i ch?ng xám, bu?n nôn...
|
streptomycin
|
t?n thuong thính giác, thi?u máu, d? ?ng
|
tetraxyclin
|
bu?n nôn, chán an, t?n thuong gan, vàng rang. không dùng cho tr? em du?i 8 tu?i, ph? n? có thai.
|
sulfamid
|
t?n thuong th?n, d? ?ng n?ng, thi?u máu
|
Thu?c ch?ng s?t rét
|
cloroquin
|
r?i lo?n tiêu hoá, nh?c d?u, ng?a ,thi?u máu
|
quinin
|
chóng m?t, nh?c d?u, bu?n nôn, ng?a, r?i lo?n th? giác
|
Các thu?c tác d?ng lên th?n kinh trung uong
|
adrenalin
|
m?ch nhanh hay lo?n, khó th?
|
codein
|
bu?n nôn, táo bón, bu?n ng?
|
ephedrin
|
m?ch nhanh ,m?t ng?
|
diazepam
|
bu?n ng?, th?t di?u, suy hô h?p, h? huy?t áp
|
theophylin
|
bu?n nôn, ?a ch?y, nh?c d?u
|
Các thu?c khác
|
furosemid
|
m?n ng?a, h? kali huy?t, gi?m ti?u c?u
|
magiê sulfat
|
?a ch?y, tang magiê huy?t
|
reserpin và cao ba g?c
|
m?t m?i ng?t mui
|
Viên tránh thai
|
progestatif nhu norgestrel levonorgestrel...
|
bu?n nôn, tang cân, nh?c d?u...
|