Tuyến tiền liệt là tuyến gì? Nằm ở đâu trong cơ thể và phát sinh những bệnh gì? Ung thư có triệu chứng gì?

Tuy?n ti?n li?t là m?t tuy?n c?a h? sinh s?n nam. Trong kho?ng 7 tu?n l? d?u c?a th?i k? bào thai, co quan hóa sinh d?c d?c c?a hai gi?i nam n? có b? ngoài gi?ng nhau, sau dó m?i bi?t hóa và phát tri?n hình thái d?c thù, cho t?ng gi?i c? bên trong l?n bên ngoài. Tuy?n ti?n li?t có kích thu?c nhu qu? h?t d?, to, d?t, ch? có ? nam gi?i, n?m tru?c tr?c tràng, ngay du?i bàng quang và bao quanh ?ng ni?u d?o, g?m hai múi. Tuy?n ti?n li?t (TTL) chính là v?t tích c?a t? cung còn sót l?i, thu?ng không du?c bi?t d?n tr? phi nó to ra khi dã có tu?i.

? tu?i tru?ng thành thu?ng có kích thu?c r?ng 4cm x 3 cm cao x 2,5 cm d?y, có kh?i lu?ng t? 15 – 25g, ti?t ra ch?t nh?n và t?o nên m?t s? thành ph?n c?a tinh d?ch. D?c theo thân c?a TTL có các chu?i m?ch – th?n kinh (vasculo – nerveux) kích thích s? cuong duong c?a duong v?t. B?nh lý TTL thu?ng g?p là viêm, phì d?i lành tính và ung thu.

Viêm tuy?n ti?n li?t

Thu?ng x?y ra ? ngu?i có tu?i nhung cung có khi ? ngu?i tr?. Nguyên nhân chính thu?ng do virus ho?c vi khu?n. Viêm TTL bao g?m nhi?u th? t? nhi?m khu?n c?p cho t?i h?i ch?ng dau m?n tính TTL. H?i ch?ng này có b?n th? chính: Viêm TTL do nhi?m khu?n c?p, ít g?p nh?t nhung l?i d? ch?n doán và di?u tr? nh?t. B?nh c?nh: X?y ra d?t ng?t, trong nu?c ti?u có nhi?u b?ch c?u và vi khu?n. S?t, gai rét, dau vùng th?t lung và vùng sinh d?c, có c?m giác nóng rát hay dau khi dái.

Viêm TTL m?n tính: Cung do nhi?m khu?n nhung không x?y ra d?t ng?t. Ch? có tri?u ch?ng nhi?m khu?n bang quang hay tái di?n v?i cùng lo?i vi khu?n. Nguyên nhân có th? do m?t khuy?t t?t ? TTL nên vi khu?n hay có ? du?ng ti?t ni?u. TTL thu?ng bình thu?ng hay dau khi khám.

H?i ch?ng dau m?n tính vùng ti?u khung và viêm m?n tính TTL không do nhi?m khu?n là th? thu?ng g?p nh?t nhung cung chua du?c hi?u rõ nh?t. Có th? g?p ? m?i l?a tu?i ? nam, t? tu?i v? thành niên mu?n tr? di (t? 17 tu?i), các tri?u ch?ng h?t r?i l?i tái di?n m?t cách t? nhiên, có th? có d?u hi?u viêm hay không. Trong th? viêm, nu?c ti?u, tinh d?ch và các d?ch c?a TTL không th?y b?ng ch?ng c?a vi sinh v?t gây b?nh nhung l?i có ch?a nh?ng lo?i t? bào mà co th? thu?ng t?o ra d? ch?ng l?i s? nhi?m khu?n. Ðu?c ch?n doán là viêm TTL mà l?i không có tri?u ch?ng viêm khi ngu?i b?nh không th? hi?n tri?u ch?ng gì nhung v?n có các t? bào ch?ng l?i s? nhi?m khu?n trong tinh d?ch. Thu?ng phát hi?n ra m?t cách tình c? khi th?y thu?c tìm nguyên nhân hi?m mu?n hay khi làm tét phát hi?n ung thu TTL. Viêm TTL không ph?i là b?nh lây truy?n, d?i da s? tru?ng h?p không lây lan qua quan h? tình d?c.

Trong m?t s? tru?ng h?p hi?m g?p, viêm tuy?n ti?n li?t thu?ng ph?i h?p v?i nh?ng bi?n d?i v? t?n s? xu?t tinh.

Tri?u ch?ng bao g?m dau lung, dau vùng ti?u khung, xu?t ti?t d?ch d?c ? duong v?t, thay d?i v? ti?u ti?n. Viêm tuy?n ti?n li?t do vi khu?n thì di?u tr? b?ng kháng sinh. Viêm tuy?n ti?n li?t không do vi khu?n thì di?u tr? b?ng phuong pháp xoa bóp. Th?y thu?c cho ngón tay qua tr?c tràng r?i ép nh?p nhàng vào tuy?n ti?n li?t.

Phì d?i lành tính tuy?n ti?n li?t

Là u thu?ng có nh?t ? nam gi?i. ? tu?i tru?ng thành, tuy?n ti?n li?t n?ng kho?ng 20 gam. ? m?t s? ngu?i tuy?n ti?n li?t nh? di nhung da s? tru?ng h?p tuy?n phì d?i và tr? thành u lành. Ð?i v?i nam gi?i trên 50 tu?i, t? l? này ? Vi?t Nam là 50 – 60% và 70 – 80% trên th? gi?i. Hai y?u t? quan tr?ng gây u lành tuy?n ti?n li?t là tu?i và testosteron.

Phì d?i lành tính TTL là lo?i b?nh lý chính d?ng hàng th? 2: TTL phát tri?n chèn ép vào ni?u d?o và gây ra nhi?u v?n d? ti?t ni?u  nhu hay di ti?u, dòng nu?c ti?u y?u, dôi khi d?ng và nh? gi?t. Vì TTL v?n phát tri?n su?t th?i k? tru?ng thành cho nên phì d?i TTL r?t hay g?p ? nam gi?i ngoài tu?i 50 và nam gi?i có tu?i cung có nguy co cao b? ung thu TTL tuy có ít hon. Tham khám qua tr?c tràng d? dánh giá kích thu?c và d? c?ng c?a TTL, siêu âm hay ch?p X-quang bang quang là nh?ng tham dò thu?ng làm.

Phì d?i TTL cung có th? d?n d?n các v?n d? v? ti?t ni?u nhu viêm TTL. Ð?n tu?i 60, nhi?u nam có nh?ng d?u hi?u phì d?i TTL. Ð?n tu?i 70, h?u h?t nam có TTL to ra ? m?c d? nào dó. Trong tru?ng h?p x?u nh?t, phì d?i TTL có th? làm cho bang quang y?u di, nhi?m khu?n bang quang hay th?n, t?c dòng ti?u và suy th?n. S? th?c là m?t s? nam b? ung thu TTL cung dã b? phì d?i TTL nhung 2 b?nh không nh?t thi?t liên quan v?i nhau. Ph?n l?n nam gi?i b? phì d?i TTL không phát tri?n thành ung thu TTL nhung vì các tri?u ch?ng s?m c?a 2 b?nh này gi?ng nhau nên th?y thu?c c?n dánh giá c? hai.

Các th? b?nh TTL có th? có các tri?u ch?ng tuong t?, ví d? viêm và phì d?i TTL d?u hay di dái nhi?u, bu?n dái kh?n c?p, có ngu?i b? phì d?i TTL b? khó dái lúc d?u, ngu?i khác l?i b? dái dêm hay có ngu?i b? ung thu TTL l?i không h? có tri?u ch?ng gì ? giai do?n d?u.

B? viêm và phì d?i TTL không tang kh? nang v? ung thu TTL, nhung cung có khi d?ng th?i b? c? hai th? b?nh. Vì th? m?i nam gi?i ngoài 45 d?u nên ki?m tra hàng nam TTL b?ng PSA và tham khám qua tr?c tràng. Ba quan ng?i thu?ng g?p nh?t ? nam là dái dêm nhi?u, bu?n dái kh?n c?p và bí dái. Tuy nhiên, vì có nhi?u lý do gây tang PSA nên n?u nghi ng? ung thu thì làm sinh thi?t.

Tri?u ch?ng lâm sàng ch? y?u c?a b?nh là r?i lo?n ti?u ti?n. M?c d? r?i lo?n n?ng hay nh? thông qua nh?ng bi?u hi?n sau trong m?t tháng theo dõi:

- C?m giác v?n còn nu?c ti?u trong bàng quang sau m?i l?n di ti?u xong?

- Sau khi ti?u xong ph?i di ti?u l?i trong kho?ng th?i gian chua d?n 2 gi?.

- Ðang di ti?u thì b? ng?ng d?t ng?t r?i l?i di ti?u ti?p?

- Có bao nhiêu l?n không th? nh?n du?c ti?u?

- Có bao nhiêu l?n th?y tia nu?c ti?u y?u?

- Có bao nhiêu l?n ph?i r?n g?ng s?c m?i ti?u du?c?

- Trong m?t dêm thu?ng ph?i di ti?u m?y l?n?

Không có b?nh khi tr? l?i “không” ? t?t c? các bi?u hi?n trên. N?u có m?t s? hay thu?ng xuyên nh?ng tri?u ch?ng k? trên c?n ph?i d?n ngay co s? y t? d? khám và di?u tr?.

Ði?u tr? n?i khoa u lành tuy?n ti?n li?t b?ng cách s? d?ng m?t trong các thu?c ?c ch? s?n xu?t testosteron, thu?c ?c ch? phát tri?n, thu?c ?c ch? th? th? adrenergic có th? ph?i h?p v?i thu?c ?c ch? s?n xu?t testosteron. Trong nh?ng tru?ng h?p u quá to (> 60 gam), có ph?i h?p s?i bàng quang, s?i th?n… c?n ph?i di?u tr? ngo?i khoa.

Ung thu ti?n li?t tuy?n

Là b?nh lý hay g?p nh?t ? nam gi?i. Ung thu TTL x?y ra khi các t? bào c?a TTL d?t bi?n và sinh sôi phát tri?n nhanh không th? ki?m soát; nh?ng t? bào này có th? lan xa (g?i là di can) ra các b? ph?n khác c?a co th?, nh?t là xuong. Các h?ch b?ch huy?t, tr?c tràng và bàng quang. Ung thu TTL có th? gây dau, khó dái, r?i lo?n ch?c nang cuong duong và nhi?u tri?u ch?ng khác. Có nhi?u y?u t? liên quan d?n s? phát tri?n ung thu TTL, trong dó có y?u t? gien và ch? d? an u?ng. Nam 2008, có công trình nghiên c?u nh?n th?y finasteride gi?m du?c t? l? ung thu TTL kho?ng 30%.

Nhi?u nam gi?i lo s? không ch? vì b?nh de d?a tính m?ng mà còn de d?a c? cu?c s?ng tình d?c; h?u qu? c?a nhi?u phuong pháp di?u tr? có th? ?nh hu?ng t?i v?n d? ki?m soát bàng quang và ch?c nang cuong duong. N?u du?c phát hi?n s?m, khi ung thu m?i ch? gi?i h?n ? tuy?n thì kh? nang di?u tr? m?i có k?t qu? v?i tác d?ng ph? t?i thi?u. Khi ung thu dã lan ra ngoài tuy?n thì vi?c di?u tr? khó khan hon. Tuy nhiên v?n có nh?ng phuong pháp di?u tr? giúp ki?m soát ung thu TL.

Càng cao tu?i thì nguy co b? ung thu TTL càng tang, 70 tu?i trung bình nam gi?i M? du?c ch?n doán là ung thu TTL (? d? tu?i 50, kho?ng m?t ph?n ba nam gi?i dã có m?t s? t? bào ung thu ? TTL d?n tu?i 80, s? này tang lên kho?ng ba ph?n tu). Theo dõi s? phát tri?n c?a TTL b?ng cách khám qua tr?c tràng hàng nam là r?t c?n thi?t cho nh?ng ngu?i trên 40 tu?i, dó là khuy?n cáo c?a H?i Ung thu M?. Cung còn phuong pháp m?i là khám b?ng siêu âm qua tr?c tràng.

Ung thu TTL là thu?ng g?p nh?t và là nguyên nhân gây t? vong th? hai do ung thu ? M? sau ung thu da. ? M?, kho?ng 11 ngu?i thì có th? 1 b? b?nh này và hàng nam s? b?nh nhân ch?t kho?ng 25.000 ngu?i. Tiên lu?ng t?t n?u du?c ch?n doán và di?u tr? s?m.

Giai do?n d?u c?a ung thu TTL cung không có tri?u ch?ng gì, vì th? khi b?nh nhân d?n khám thì t? l? dã có di can t?i 40% và t? l? t? vong chi?m hàng th? ba sau ung thu ph?i và ung thu d?i – tr?c tràng ? nam gi?i cao tu?i.

C?n nh? r?ng ung thu TTL tác d?ng d?n nam gi?i nhi?u nhung không ph?i gây nhi?u t? vong cho nam gi?i vì theo Vi?n nghiên c?u v? ung thu Qu?c gia M? thì kho?ng m?t ph?n nam nam gi?i M? du?c ch?n doán là b? ung thu TTL nhung ch? có 3% nam gi?i M? t? vong. T?i sao con s? du?c ch?n doán là ung thu TTL l?i nhi?u hon s? t? vong d?n th?? Ch? có câu tr? l?i là ung thu TTL ti?n tri?n ch?m hon nhi?u so v?i nhi?u lo?i ung thu khác. Nhi?u nam gi?i dã chung s?ng v?i nó trong nhi?u nam. Nhi?u ngu?i khác c? g?ng không di?u tr? mà ch? theo dõi k? di?n bi?n b?nh, m?t phuong pháp g?i là “ch? d?i nhung theo dõi tích c?c”: Chi?n lu?c dó là hàng nam ki?m tra TTL; khám tr?c tràng b?ng tay và làm tét xác d?nh n?ng d? PSA (sau tu?i 50) d? phát hi?n s?m ung thu TTL, khi dó vi?c di?u tr? có hi?u qu? nh?t. Nhi?u th?y thu?c cung coi tét PSA và khám tr?c tràng là phuong pháp d? t?m soát ung thu TTL cung nhu d? theo dõi s? tái phát.

Nhu trên dã nói, ung thu tuy?n ti?n li?t thu?ng không có tri?u ch?ng gì vào giai do?n s?m, ngoài nh?ng thay d?i có th? phát hi?n th?y khi tham khám tr?c tràng b?ng tay ho?c siêu âm ho?c tình c? phát hi?n ra PSA tang. Tuy nhiên, dôi khi ung thu TTL cung gây ra các tri?u ch?ng thu?ng tuong t? nhu phì d?i lành tính TTL.

Nh?ng d?u hi?u c?n luu ý bao g?m: Khi dái, dòng nu?c ti?u không còn m?nh nhu tru?c, dò r? nu?c ti?u, dái d?t ho?c dái nhi?u l?n, dái dau, nu?c ti?u có l?u máu, dái dêm, dau vùng ti?u khung, dau b?ng du?i.

M?t ngu?n khác cho th?y b?nh ung thu TTL ti?n tri?n ? da s? dàn ông v?i t?c d? ch?m t?i m?c cho d?n cu?i d?i cung khong có b?t c? d?u hi?u nào. S? th?t m?t n?a s? dàn ông 80 tu?i d?u có t? bào ung thu trong TTL th? nhung da s? không ch?t vì b?nh này (Theo N and Z s? 16/08).

Ung thu TTL hay k?t h?p v?i r?i lo?n ch?c nang ti?u ti?n vì tuy?n bao quanh ph?n ni?u d?o n?m trong tuy?n. Do dó nh?ng thay d?i ? tuy?n có ?nh hu?ng tr?c ti?p d?n ch?c nang ti?t ni?u.

Ung thu TTL dã ti?n tri?n có th? lan t?i các b? ph?n khác c?a co th? và gây thêm các tri?u ch?ng. Các tri?u ch?ng thu?ng g?p nh?t là dau xuong, thu?ng dau ? c?t s?ng, ti?u khung hay xuong su?n. Ung thu di can t?i các xuong khác nhu xuong dùi (thu?ng ? ph?n g?n trung tâm c?a xuong), di can t?i d?t s?ng cung có th? gây chèn ép ?ng t?y, làm cho chân y?u, són dái, són phân.

C?n phân bi?t hai lo?i ung thu TTL:

Lo?i ung thu TTL không gây ra d?u hi?u hay tri?u ch?ng gì su?t c? d?i, ch? d?n khi ch?t, m? t? thi m?i phát hi?n ra. Lo?i ung thu này không de d?a tu?i th? hay ch?t lu?ng s?ng và không c?n di?u tr?.

Lo?i ung thu làm cho TTL phát tri?n to d?n m?c có tri?u ch?ng và có n?ng d? PSA tang, khám tr?c tràng có th? s? th?y, lo?i này ti?m ?n tiên lu?ng x?u và có th? có di?n bi?n nghiêm tr?ng n?u không du?c di?u tr?./.

Theo Tri th?c tr?